In de nieuwe rubriek ‘Grondig gesprek’ discussiëren we met onze medewerkers over prikkelende standpunten. Dit keer gaan we met onze tuin- en landschapsontwerper Lennart Woelinga in gesprek over de stelling: natuurlijke speelpleinen zijn de toekomst.

Waarom zijn natuurlijke speelpleinen volgens jou de toekomst?
“Betegelde schoolpleinen zijn ’s zomers bloedheet, omdat stenen warmte vasthouden. En door de klimaatverandering wordt het nóg warmer. Grote kans dat kinderen dan niet meer buiten willen spelen. Een natuurlijk speelplein kan juist voor koele en schaduwrijke plekken zorgen, waardoor leerlingen zelfs naar buiten kunnen op hete dagen. We moeten veel meer samen mét de natuur in plaats van ertegen werken. Alleen dan gaan we klimaatverandering tegen. Daarnaast zijn natuurlijke speelpleinen de toekomst omdat ze van grote meerwaarde zijn: ze zorgen onder andere voor ontspanning, vergroten het welzijnsgevoel en zorgen voor minder ruzie en pestgedrag.”

Een natuurlijk speelplein is toch helemaal niet onderhoudsvriendelijk?
“Het kost inderdaad meer onderhoud, maar dat kun je juist inzetten als educatief aspect. Geef bijvoorbeeld elke groep de opdracht om een deel van het natuurlijke speelplein te onderhouden. Zo komen de kinderen op een speelse manier in aanraking met de natuur. Daarnaast wordt door buiten te zijn de lesstof beter opgenomen. Als je de hele dag binnen zit, krijg je een zuurstoftekort en wordt de concentratie van de kinderen minder. Daarom leggen wij ook buitenleslokalen aan.”

En als je binnenbeplanting aanlegt? Bereik je dan niet hetzelfde resultaat?
“Dan kun je nog steeds geen frisse lucht opsnuiven. Dat is toch anders. Daarnaast is het voor het schoolpersoneel heerlijk om tijdens mooi weer in het zonnetje te zitten. Dat geeft een prettig gevoel en zo kom je los van het werk. Natuurlijk moeten juffen en meesters in de pauze op de kinderen letten, maar het is niet hetzelfde als lesgeven.”

Moeten leerkrachten juist niet meer opletten als de kinderen spelen op een natuurlijk speelplein?
“In een onderzoek kwam naar voren dat er in de eerste twee weken meer ongelukken gebeuren op een natuurlijk speelplein. Dit vanwege de onkunde van de kinderen. Ze zitten dan nog middenin een zoektocht: hoe werken de groene speelelementen? Hierdoor wordt de motoriek op de proef gesteld en verbeterd. Leerlingen komen er bijvoorbeeld achter dat stampstammen best glad kunnen zijn na een flinke regenbui. Zo komen ze in contact met de natuur.”

Groene speelelementen zorgen wel voor meer viezigheid in de school.
“Met deurmatten kun je de mate van het binnengebrachte zand verminderen. Toch kun je dit nooit voorkomen. De vloer moet ook eerder worden vervangen. Tsja, er zijn altijd voor- en nadelen. Dat hoort erbij. Maar volgens mij wil je uiteindelijk dat jouw kind gelukkig is en dat hij of zij zich goed ontwikkelt. Dat is het allerbelangrijkste denk ik.”

Hoe moeten kinderen spelen met groene speelelementen zoals een palenhut, terwijl ze gewend zijn aan ‘afgekaderde’ speeltoestellen?
“Dat is aan de fantasie van de kinderen. Volwassenen hebben soms die vindingrijkheid niet meer. Wij willen graag alles controleren en we denken in hokjes. Maar dan beperken we juist de ontwikkeling van de leerlingen. Die moeten juist vrij zijn en zelf kunnen bepalen hoe ze ergens mee willen spelen en hoe ze bepaalde dingen zien. Ouders maken hun kinderen tegenwoordig ontzettend bang. Laat ze zich maar eens bezeren. Kusje erop en verder!”

Hoe komt het denk je dat de ouders van nu ineens zo angstig zijn?
“Ouders willen dat hun kind niks overkomt. Ze willen over alles controle hebben. Daar bereiken we niks mee. Laat jouw kroost gewoon los. Laat het maar gebeuren. Vroeger moesten we altijd tegen de natuur vechten: we moesten muren om dorpen en steden bouwen om de ruige buitenwereld tegen te houden. Nu gaan we naar een kantelpunt en werken we vanwege de klimaatverandering en ons welzijn juist samen met de natuur. Dat vinden de meesten spannend en eng. Ik zie gelukkig wel meer bereidheid en initiatief daarin. Maar het gaat alsnog langzaam. Natuurlijk spelen is een mooie start. Kinderen zijn de toekomst.”

Hoe krijgen we angstige ouders mee in deze ontwikkeling?
“Ze ervan bewust maken. Daarnaast is het voor angstige ouders belangrijk om te weten dat wij de natuurlijke speelpleinen zo ontwerpen dat er ook nog een mogelijkheid voor de kinderen is om ‘gewoon’ te spelen en spelletjes te doen. Die vrijheid houden we erin. Schommels worden bijvoorbeeld nog vaak gebruikt. Niet alleen om te spelen, maar ook als ontmoetingsplek. Ik denk dat de leerlingen alsnog getriggerd worden om naar het schoolpleingedeelte te gaan waar natuurlijk spelen wordt gestimuleerd.”

Wat als de kinderen de fantasie missen waar jij het eerder over had? Dat maakt het natuurlijk spelen minder aantrekkelijk.
“Het ene kind houdt meer van bewegen en de andere geeft de voorkeur aan kletsen. Voor de verschillende groepen leerlingen houd ik altijd rekening bij het ontwerpen van een natuurlijk speelplein. Zo heeft elk kind een plek waarop hij of zij zich prettig voelt. Dat vind ik erg belangrijk. Uiteindelijk vind ik dat elke basisschool met een grijs schoolplein een natuurlijk speelplein moet hebben. Anders loopt denk ik het leerlingenaantal van deze scholen drastisch naar beneden.”

Wat als scholen geen natuurlijk speelplein kunnen betalen?
“Het is een investering aan de voorkant. Dat klopt. Maar dat verdient zich op de lange termijn weer terug. Je investeert niet alleen in een duurzaam schoolplein, maar ook in jouw personeel en leerlingen: een fijne omgeving heeft een positieve invloed op hen. Volgens mij trek je daar mensen mee. Dat maakt het de investering dubbel en dwars waard.”

Uitgelicht: Grondig gesprek: “Groen zorgt op verschillende niveaus voor verbinding”